Trochę teorii w zakresie metody behawioralnej:
1. CO TO JEST ABA/VBA?
Skrót ABA oznacza naukę Stosowanej Analizy Zachowania. ABA oferuje strukturę potrzebną do obserwacji zachowań człowieka, wyjaśnia co powoduje te zachowania i jak można je zwiększyć lub zredukować. Podstawowe informacje jakich potrzebujecie odnośnie procedur nauczania obejmują: shaping / kształtowanie/, prompting /podpowiadanie, pomoc/, fading /stopniowa redukcja pomocy/, chaining /łączenie w łańcuch/ i differential reinforcement /zróżnicowane nagradzanie/. Oto uproszczone wyjaśnienia tych terminów:
a) SHAPING – proces w którym stopniowo redukujemy istniejące zachowanie dziecka zmierzając do zachowania jakie pragniemy uzyskać. Zazwyczaj stopniowo podwyższamy wymagania zanim damy dziecku nagrodę. Np. jeśli dziecko uczy się słów, możemy tylko poprosić je o dotknięcie przedmiotu przed jego otrzymaniem, później możemy wymagać pierwszego dźwięku na jaki słowo się zaczyna, pierwszej sylaby i w końcu całego słowa.
b) PROMPTING – pomoc udzielana przez nauczyciela w celu zwiększania się prawidłowych odpowiedzi. Jedna z zasadniczych różnic miedzy tradycyjnymi programami ABA a programem Verbal Behavior /zachowanie językowe/ jest użycie procedury „nauczania bez błędów” w programie Verbal Behavior i użycie procedury „nie, nie, pomoc” w tradycyjnych programach ABA. Podpowiedzi różnią się stopniem intensywności. Najbardziej intensywna pomoc to pomoc fizyczna, następnie jest modelowanie, pomoc słowna, pomoc wizualna, wskazywanie palcem lub pomoc w ramach bodźca, np. bliskość /kładziemy blisko dziecka przedmiot ,który ma pokazać/. Powinniśmy zawsze używać najmniej intensywnej formy pomocy, która sprawi ,że nastąpi pożądane zachowanie. Np. na początku ucząc dziecko dotykania przedmiotów lub obrazków , będziemy musieli położyć jego rękę na przedmiocie.
c) FADING – jest to ogromnie ważna część procesu nauczania ,aby dzieci nie stały się uzależnione od pomocy /podpowiedzi/. Wszelkie podpowiedzi jakich używamy są stopniowo usuwane, w miarę jak dziecko osiąga sukcesy, do momentu w którym dziecko może odpowiedzieć prawidłowo bez żadnych podpowiedzi. Wykorzystując powyższy przykład, gdybyśmy chcieli nauczyć dziecko dotykać piłkę, to możemy zacząć od pomocy fizycznej przesuwając jego rękę w kierunku piłki, a następnie udzielać mniejszej pomocy fizycznej dotykając tylko jego łokcia, następnie wskazując piłkę palcem itd. do momentu, w którym dziecko będzie w stanie dotknąć piłkę, kiedy się o to prosi. /Większość dzieci nie potrzebowałaby aż tak wielu podpowiedzi, aby nauczyć się dotykać jakiś przedmiot./
c) CHAINING – umiejętności , których uczy się dziecko, rozbijane są na małe części składowe, a następnie te części łączone są w łańcuch . Podczas nauczania nowych umiejętności posługujemy się często techniką łączenia w łańcuch od początku /do przodu/ lub od końca /do tylu/. Przykładem łączenia w łańcuch od początku /do przodu/ jest uczenie dziecka ,aby powiedziało zdanie, dodając jedno słowo za każdym razem. /Powiedz „Ja”, powiedz „Ja kocham”, powiedz „Ja kocham ciebie.”/ Gdybyśmy uczyli tego samego zdania posługując się procedurą łączenia w łańcuch od końca / do tyłu/ to uczylibyśmy dziecko mówić zdanie od końca. / Powiedz „ciebie”, powiedz „kocham ciebie”, powiedz „Ja kocham ciebie”/
e) DIFFERENTIAL REINFORCEMENT – Wzmacnianie /nagradzanie/ jest być może najważniejsza częścią nauczania! Obejmuje reakcje na zachowanie dziecka , która najprawdopodobniej wzmocni to zachowanie. Termin „zróżnicowane” odnosi się do tego, że zmieniamy poziom wzmacniania /nagradzania/ w zależności od reakcji dziecka. „Trudne” zadania mogą być nagradzane większymi nagrodami lub częściej, natomiast „łatwe” zadania mogą być nagradzane mniejszymi nagrodami lub rzadziej. Musimy systematycznie zmieniać nagradzanie, aby dziecko w końcu reagowało prawidłowo przy naturalnym rozkładzie nagród /od czasu do czasu/ i przy użyciu naturalnych typów nagród / nagrody społeczne/.
2. CO TO JEST DISCRETE TRIAL TEACHING? / NAUCZANIE W ODRĘBNYCH PRÓBACH?
DTT to technika używana zarówno w tradycyjnych programach ABA jak i w programach Verbal Behavior. Technika ta obejmuje:
a) rozbicie umiejętności na małe części
b) nauczanie każdej części /”podumiejętności” / dopóki dziecko jej nie opanuje
c) skoncentrowane nauczanie
d) udzielanie pomocy i redukcje pomocy
e) wykorzystywanie procedur wzmacniania /nagradzania/
Każda sesja terapeutyczna obejmuje wielokrotne próby, każda próba ma wyraźny początek /polecenie/, po którym następuje zachowanie /reakcja dziecka/ i konsekwencja /nagroda lub pomoc i redukcja pomocy/.