ASD

Epidemiologia ASD

 

Problem zaburzeń ze spektrum autyzmu ( ASD)  pojawia się we wszystkich krajach na świecie –  niezależnie od uwarunkowań geograficznych, kulturowych czy gospodarczych i dotyczy wszystkich warstw społecznych, może więc pojawić się w rodzinie każdego z nas.

Częstość występowania szacuje się na niemal 7:1000 populacji, w tym postaci klasycznej 1,68:1000, Zespołu Aspergera – 0,84:1000 a pozostałych całościowych zaburzeń rozwoju -3,61:1000.

Skala problemu niestety wydaje się stale wzrastać. W Centrum Diagnozy i Terapii Autyzmu NAVICULA w Łodzi w każdym miesiącu wykonywanych jest około 30 diagnoz nowych pacjentów z czego wykluczenie całościowego zaburzenia rozwoju dotyczy nie więcej niż 10% przypadków. W latach 2000-2011 w NAVICULA- Centrum przeprowadzono diagnozę ponad 1300 dzieci z terenu województwa łódzkiego w kierunku całościowego zaburzenia rozwoju.

ASD – pojawia się 4-5 razy częściej u płci męskiej – szczególnie u tej części populacji, u której rozwój intelektualny mieści się w granicach normy. Gdy porównamy proporcje występowania autyzmu ze współwystępującym głębszym upośledzeniem umysłowym to dysproporcja płci się zmniejsza. Zjawisko to wytłumaczyć można  tym, że w autyzmie próg podatności na działanie czynników patogennych u płci męskiej jest niższy niż u żeńskiej. Szybciej więc ( przy zadziałaniu mniejszej ilości tychże czynników ) autyzm pojawi się u chłopca niż u dziewczynki. Natomiast zgodnie z tym tokiem rozumowania, u płci żeńskiej nagromadzić się musi więcej  czynników patogennych, by wystąpiły objawy autyzmu, ale też jednocześnie towarzyszyć im wtedy będą dodatkowe, bardziej nasilone symptomy.  

Autyzm

–  Historia i klasyfikacja autyzmu

Autyzm po raz pierwszy opisany został przez Leo Kannera w 1943 roku. Kanner opisując zachowanie jedenaściorga dzieci w wieku od 2 do 8 lat użył terminu „autyzm wczesnodziecięcy” ( early infantile autism ), aby odróżnić go od znanego już wcześniej terminu „autyzm” używanego w odniesieniu do jednego z osiowych objawów schizofrenii.

Kannerowski sposób widzenia autyzmu jako zespołu chorobowego o ściśle określonych cechach w chwili obecnej budzi wiele wątpliwości.

Początkowo autyzm dziecięcy uznawany był za psychozę i tak klasyfikowany w DSM-I i DSM-II ( Diagnostic and Statistical Manual of  Mental Disorders) przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. W kolejnym wydaniu tejże klasyfikacji – DSM-III w  1980 roku wprowadzono termin „całościowe zaburzenia rozwoju” (pervasive developmental disorders), co miało podkreślić, że autyzm zasadza się na rozległych, rozwojowych zaburzeniach podstawowych funkcji psychicznych, które zaangażowane są w rozwój zdolności społecznych i komunikacyjnych małego dziecka. Według wprowadzonej w 1994 roku klasyfikacji DSM- IV – do całościowych zaburzeń rozwojowych oprócz Zaburzenia autystycznego należą również: Zaburzenie Retta, Dziecięce zaburzenie dezintegracyjne, Zaburzenie Aspergera, oraz Całościowe zaburzenie rozwojowe nieokreślone inaczej ( w tym autyzm atypowy). W klasyfikacji DSM-V, która niebawem zacznie obowiązywać klinicystów uwzględniono kilka istotnych zmian ( m.in. Zaburzenie Retta zostało całkowicie usunięte z całościowych zaburzeń rozwojowych). Zamiast terminu „Całościowe zaburzenia rozwojowe” występującego zarówno w obecnej klasyfikacji amerykańskiej DSM-IV TR jak i w przyjętej przez  WHO – Światową Organizację Zdrowia (World Health Organization) – ICD -10 w literaturze oraz wystąpieniach konferencyjnych używa się również często mniej precyzyjnego, nieoficjalnego terminu: – „ autystyczne spektrum zaburzeń”
( autistic spectrum disorders) – ASD

Istota problemu

Istota problemu wciąż pozostaje niejednoznaczna. Jeśli bowiem mówimy o autyzmie czasem mamy na myśli jego klasyczną postać, w której muszą być spełnione wszystkie kryteria diagnostyczne (w Polsce wg ICD-10, w USA wg DSM IV), kiedy indziej znów bierzemy pod uwagę pewien zakres objawów klinicznych, które dziecko prezentuje choć jego obraz całościowy nie zawsze spełnia wszystkie w/w kryteria. W obu przypadkach problemy dziecka powodują jednak na tyle nieprawidłowe jego funkcjonowanie, że konieczne się wydaje udzielenie zarówno jemu samemu jak i jego rodzinie wsparcia terapeutycznego.

Autyzm zarówno w postaci klasycznej jak i nietypowej jest całościowym uwarunkowanym neurobiologicznie rozległym zaburzeniem rozwoju, które w znaczący sposób wpływa na przebieg wielu procesów i funkcji psychicznych u małego dziecka, w znacznej mierze ograniczając możliwości samodzielnego niezależnego od opieki innych ludzi życia.

Obraz kliniczny nie jest stały i niezmienny – począwszy od potencjału intelektualnego poprzez poziom relacji społecznych, sposób komunikowania się, zaburzenia natury sensorycznej, czy behawioralnej a skończywszy na problemach typowo somatycznych.

Z tej właśnie przyczyny coraz częściej mówiąc o autyzmie mamy raczej na myśli nie tylko jego postać klasyczną, ale również inne postaci całościowych zaburzeń rozwoju definiowane coraz częściej jako ASD ( autistic spectrum disorders) czyli autystyczne spektrum zaburzeń.

Pamiętać należy, iż ASD jest pojęciem na tyle szerokim, że zawiera w sobie zarówno postać klasyczną autyzmu dziecięcego jak i Zespół Aspergera, który przez niektórych autorów stawiany jest na przeciwległym do autyzmu krańcu kontinuum zaburzeń autystycznych.

            Pomimo, iż jak już wcześniej zostało wspomniane zarówno rozległość objawów jak i poziom ich nasilenia w poszczególnych postaciach ASD może być różny, to we wszystkich podstawą rozpoznania jest następująca triada zaburzeń:

– nieprawidłowości w rozwoju społecznym, zwłaszcza w zdolności do uczestniczenia w naprzemiennych interakcjach społecznych

– deficyty i dysfunkcje w porozumiewaniu się – zarówno werbalnym jak i pozawerbalnym (mimika, gesty)

– obecność sztywnych wzorców zachowania, aktywności i zainteresowań.

Objawy niepokojące w poszczególnych okresach rozwoju

Jako, że autyzm jest zaburzeniem neurorozwojowym objawy dotyczące zachowania i funkcjonowania dziecka zmieniają się wraz z jego wiekiem.

Obraz kliniczny w dużej mierze zależny jest od potencjału intelektualnego, poziomu rozwoju mowy lub jej kompensowania w sposób alternatywny, nasilenia zaburzeń sensorycznych, poziomu zrytualizowania zachowań i stopnia ograniczenia aktywności i zainteresowań. Można więc śmiało powiedzieć, że ów obraz kliniczny zależeć będzie zarówno od właściwości osobniczych danego dziecka jak i od poziomu jakości oraz intensywności udzielanego mu wsparcia ze strony otoczenia.

          Objawy niepokojące w 1 roku życia

– brak adekwatnych reakcji społecznych

     – radości na widok osób bliskich

     – lęku na widok osób obcych

– niechęć do kontaktu fizycznego z opiekunami lub obojętność w reakcji na taki kontakt

     – brak spontanicznego wyciągania rąk na widok matki

     – wrażenie usztywnienia ciała przy próbie przytulenia ( objaw drewnianej lalki)

     – „wiotczenie” ciała przy próbie przytulenia ( objaw szmacianej lalki)

     – aktywna obrona przed przytuleniem

     – brak odpowiedniej interakcji z opiekunem przy próbie przytulania: unikanie kontaktu wzrokowego, brak reakcji przywierania

– brak lęku separacyjnego

     – wrażenie, jakby dziecko nie potrzebowało uwagi osób bliskich

     – brak reakcji na rozdzielenie z matką

– unikanie kontaktu wzrokowego

     – zasłanianie oczu

     – odwracanie twarzy

     – obserwowanie „kątem oka”

     – patrzenie nieobecnym wzrokiem „jak przez szybę”

– zaburzenia w procesie rozwoju mowy i komunikowania się

     – brak gaworzenia lub gaworzenie monotonne bez modulacji konwersacyjnej dostrajającej głos dziecka do głosu opiekuna

     – brak reakcji na własne imię

– opóźnienie lub nieharmonijność rozwoju ruchowego

     – wczesne np. siadanie, ale późne wstawanie czy chodzenie

     – asymetria ruchów rąk lub nóg

     – problemy z wykonywaniem określonych sekwencji ruchów i kontrolą ułożenia rąk podczas czynności motorycznych

     – specyficzne ruchy rąk i nadgarstków potocznie określane” trzepotaniem”

– brak zabaw związanych z naśladowaniem np. „a kuku” i „pa,pa”

          Objawy niepokojące w 2 roku życia (12-24 miesiąc)

– brak wypowiadania pierwszych słów w sposób znaczący

     – np. mama,tata – na widok opiekunów

– brak naśladowania i rozumienia prostych gestów

     – „pa,pa”- „do widzenia”

     – „mniam, mniam”

     –  „nu nu” – „nie wolno”

     – „ taaki duży”

     – kiwanie głową na „tak” i kręcenie głową na „nie”

– brak odwracania głowy w kierunku przedmiotu lub osoby , o którą dziecko jest pytane

– brak reakcji na zakazy

– brak reakcji na pochwały

– brak umiejętności wskazywania przez dziecko elementarnych części własnego ciała

      – nosek

      – ucho

      – brzuszek

– brak szukania pocieszenia w opiekuna w chwili, gdy dziecko spotyka coś przykrego

– brak reakcji na opuszczenie dziecka przez opiekunów, gdy znajduje się ono w nieznanym pomieszczeniu wśród obcych ludzi

 – nadmierne koncentrowanie się na elementach przedmiotów lub zabawek ( np. kółka od autka) bądź na ich mało istotnych cechach ( np. smak, zapach)

– nadmierne przywiązanie do wybranych przedmiotów lub zabawek tzn. twardych ( w odróżnieniu od miękkich przytulanek) powodujące reakcję gwałtownego płaczu, protestu, niepokoju czy złości w momencie zagubienia lub zapodziania się gdzieś ulubionego przedmiotu

– fascynacja:

     – światłem, błyskiem

     – ruchem wirowym

     – zmieniającym się obrazem

     – wielokrotnie powtarzającymi się dźwiękami

– opór przed zmianami codziennej rutyny lub zmianami otoczenia

     – jazda tą samą trasą

     – siedzenie w tym samym miejscu

     – domaganie się stałej sekwencji zdarzeń w ciągu dnia

     – uporczywe umieszczanie przedmiotów czy mebli w tym samym miejscu

– stereotypie ruchowe

     – klaskanie

     – skakanie

     – chodzenie na palcach

     – chodzenie w kółko

     – trzaskanie drzwiczkami

     – trzepotanie rękami

     – ruchy skrętne palców w okolicy twarzy

– opór przed podejmowaniem nowych aktywności

– brak wskazywania preinformującego

     – brak pokazywania paluszkiem na coś co dziecko zainteresowało

– brak dzielenia uwagi rodzica lub opiekuna

     – nie zwracanie uwagi na coś co pokazuje mama czy tata

– używanie ręki osoby dorosłej w celu uzyskania jakiegoś przedmiotu

– brak obserwowania twarzy osoby, która mówi do dziecka i prób nawiązania z nią kontaktu wzrokowego

– osamotnienie (brak zainteresowania innymi dziećmi i naśladowania ich aktywności)

– brak przynoszenia i pokazywania rodzicom różnych obiektów, które zainteresowały dziecko

– brak reakcji dziecka, gdy jest wołane po imieniu

          Objawy niepokojące w 3 roku życia ( 24-36 miesiąc)

– wszystkie  objawy w/w +

– brak pojawienia się kolejnych  słów

– brak zadawania prostych pytań:

     – co to? 

     – a po co?

     – dlaczego?

– brak umiejętności wskazywania i przynoszenia  rodzicowi żądanego przedmiotu

– brak umiejętności uczestniczenia w prostych zabawach

     – „idzie rak, nieborak”

     – „kółko graniaste”

– brak podejmowania prób włączania się w zabawę innych dzieci, lub próby włączania się  poprzez przeszkadzanie w zabawie

– brak umiejętności wskazywania znanych przedmiotów na obrazkach

– brak umiejętności naśladowania prostych czynności

     – tulenie lali

     – karmienie lali

     – parkowanie autka

     – gotowanie

     – odkurzanie

     – zamiatanie

          Objawy niepokojące powyżej 3 roku życia

– wszystkie objawy wcześniej wymienione +

– brak budowania prostych zdań

– brak zadawania pytań

– brak opanowania treningu czystości ( korzystanie z toalety lub nocnika)

– niechęć do słuchania bajek lub oglądania książeczek

– brak umiejętności bawienia się zabawkami zgodnie z ich przeznaczeniem

– brak  dzielenia się swoimi spostrzeżeniami z innymi ludźmi

– brak umiejętności podejmowania zabaw tematycznych np:

     – w dom

     – w sklep

– brak zapraszania do zabawy osób dorosłych (opiekunów)

– brak przestrzegania reguł w zabawie np:

     – czekanie na swoją kolej

     – wymiana zabawek

     – pokazanie swojej zabawki

     – nie wyrywanie zabawki innemu dziecku

– brak umiejętności odpowiedzenia na proste pytania np:

     – jak masz na imię/nazwisko?

     – ile masz lat?

     – gdzie twoja mama?

– posługiwanie się mową w sposób, który nie służy porozumiewaniu się

     – echolalia ( powtarzanie tych samych wyrazów lub zdań)

     – używanie mowy niezrozumiałej dla innych

– brak rozumienia prostych dowcipów słownych lub sytuacyjnych

– słaba mimika twarzy

– brak modulacji głosu i akcentu w wypowiedziach

– brak podejmowania konwersacji lub umiejętności jej podtrzymywania ( dziecko zawsze jedynie odpowiada na pytania)

– nadmierne zainteresowanie wybiórczą aktywnością

– chęć podejmowania rozmowy tylko na tematy związane z zainteresowaniami dziecka

– brak umiejętności współodczuwania emocji osób bliskich

     – radość

     – smutek

     – gniew

     – ból

– brak dostrzegania specyficznych reakcji otoczenia w relacji z dzieckiem np:

     – zniecierpliwienie

     – podśmiewanie się

– prezentowanie zachowań natrętnych lub naruszających cielesność bądź dobre samopoczucie innych np:

     – poszturchiwanie

     – pociąganie za ubranie

     – ocieranie się

     – obwąchiwanie

     – zadawanie wciąż tych samych pytań

     – zadawanie pytań niedyskretnych np.

Dlaczego jesteś gruba?

Dlaczego śmierdzisz?

Dlaczego nie masz włosów?

Po co tu przyszłaś?

     – informowanie głośno o swoich spostrzeżeniach np.:

Ta pani jest gruba.

Ten pan jest łysy.

Ta pani ma dziurawe rajstopy.

Ta pani jest brzydka.

          wygłaszanie monologów

Zespół Aspergera 

          Historia

Zaburzenie zwane dziś Zespołem Aspergera po raz pierwszy opisał austriacki pediatra i psychiatra Hans Asperger w 1944 roku. Aż do 1993 roku kryteria diagnostyczne tego zespołu nie były jasno sprecyzowane. Do charakterystycznych objawów, które wskazywały na opisywane zaburzenia należały: nieprawidłowe relacje społeczne, brak empatii, zbyt pedantyczna, czasem „przeintelektualizowana” mowa oraz wybiórcze wąskie zainteresowania. Hans Asperger – swoje studium dotyczące opisywanego zespołu oparł na przykładzie czwórki dzieci, które nazywał „małymi profesorami”. Sam Asperger jako dziecko również prezentował pewne cechy opisanego przez siebie zespołu. Jedną z jego pacjentek była też    późniejsza laureatka Nagrody Nobla – Elfriede  Jelinek. Od 1989 roku na wniosek C.C. Gillbergów za charakterystyczne dla Z. Aspergera uznano: zaburzenia interakcji społecznych, ograniczone zainteresowania i aktywności, powtarzające się rutynowe zachowania bądź rytuały, zaburzenia ekspresji i rozumienia mowy, zaburzenia w komunikacji pozawerbalnej oraz niezgrabność ruchową.

          Istota problemu

Zespół Aspergera jest jedną z postaci całościowych zaburzeń rozwoju, dla której charakterystyczne są: zaburzenia funkcjonowania społecznego, zaburzenia w zakresie komunikacji słownej i pozawerbalnej oraz występowanie szczególnych zainteresowań lub czynności rutynowych.

W zakresie zaburzeń w funkcjonowaniu społecznym występują deficyty polegające na: nieadekwatnych próbach nawiązywania kontaktu z rówieśnikami, bądź braku potrzeby nawiązywania takich kontaktów, nieumiejętnym odczytywaniu i interpretowaniu zachowań innych ludzi, błędnym odczytywaniu sytuacji społecznych a co za tym idzie nieadekwatnych zachowaniach własnych. Zachowania te często postrzegane są przez otoczenie jako niekulturalne, niegrzeczne, dziwaczne czy ekscentryczne. Osoby z Z. Aspergera zachowują się niezgodnie z niepisanymi regułami społecznymi czyli takimi, które muszą być odczytywane „na wyczucie”. Tego właśnie wyczucia im brakuje.

W związku z tym zachowują się w sposób sztywny, stereotypowy – zgodny z wyuczonymi schematami, które nie uwzględniają zmiennych reakcji otoczenia.

Kolejna sfera zaburzeń dotyczy komunikacji. Osoby z Z. Aspergera mają ewidentne problemy w zakresie komunikacji pozawerbalnej. Nie potrafią właściwie odczytywać ekspresji emocjonalnej innych ludzi ani we właściwy sposób eksponować własnych emocji poprzez odpowiednią mimikę twarzy „ mowę oczu” czy gesty towarzyszące wypowiedzi. Mowa werbalna w Z. Aspergera rozwija się zgodnie z przyjętymi normami ( pojedyncze słowa pojawiają się w drugim roku życia lub wcześniej oraz komunikatywne wyrażanie się jest w użyciu w trzecim roku życia lub wcześniej). Niemniej jednak osoby dotknięte tym zespołem prezentują różnego rodzaju problemy z prowadzeniem rozmowy. Problemy te dotyczą takich zakresów mowy werbalnej jak: pragmatyka ( używanie języka w kontekście społecznym), semantyka  (detekcja różnych znaczeń tego samego słowa), prozodia ( zmiany tonu, intonacji, akcentu, modulacji). Zaburzenia w wyżej wymienionym zakresie powodują, że osoby z Z. Aspergera mają problemy z: dopasowaniem swojej wypowiedzi do grupy odbiorców ( np. nauczyciele a rówieśnicy), zrozumieniem, że rozmowa to dialog, więc polega na wypowiedziach naprzemiennych a nie na opowiadaniu o własnych zainteresowaniach, rozumieniem dowcipów, przysłów, przenośni oraz wyrazów wieloznacznych czy rozumieniem i używaniem slangu młodzieżowego. Częstym problemem w porozumiewaniu się a co za tym idzie w kontaktach społecznych jest nieumiejętność odbierania sygnałów zniecierpliwienia, zniechęcenia czy potrzeby zmiany tematu lub zakończenia rozmowy.

Osoby z Z. Aspergera są z tego powodu postrzegane jako samolubne, egocentryczne, nadmiernie narzucające się. Kolejną cechą charakterystyczną dla wielu osób dotkniętych opisywanym problemem jest wokalizacja myśli. „ Głośne” myślenie, zwłaszcza gdy komentarze nie noszą znamion empatii w stosunku do otoczenia nie zyskują akceptacji rówieśników, prowadząc do odrzucenia społecznego.

Ostatnia sfera zaburzeń charakterystycznych dla Z. Aspergera odnosi się do zainteresowań, aktywności i fascynacji, które mają charakter z jednej strony bardzo wąski, z drugiej mocno nasilony. Młodsze dzieci mogą interesować się np. prehistorycznymi zwierzętami, markami samochodów lub innych urządzeń, rozkładami jazdy pociągów czy środków komunikacji miejskiej. Młodzież z Z. Aspergera często ogniskuje swoje zainteresowania na astronomii, elementach historii ( np. dynastii królów polskich), kartografii, audiologii, informatyki. Zakres tych zainteresowań może dotyczyć wielu różnych dziedzin, ale zawsze jest wąski i mocno wybiórczy. Wiedza osoby z Z. Aspergera w wybranej dziedzinie może w znaczący sposób wykraczać poza wiedzę szkolną czy uniwersytecką. Jednocześnie zaś ta sama osoba może nie mieć żadnej wiedzy z zakresu przedmiotów obowiązujących w szkole, którymi nie jest zainteresowana. Sposób prezentowania wiedzy również jest bardzo specyficzny. Przekaz najczęściej jest monologiem, a wiedza nosi znamiona encyklopedycznej. W zakresie opisywanej sfery problem stanowić mogą również czynności rutynowe. Kolekcjonowanie specyficznych przedmiotów, uporczywe porządkowanie otoczenia, przymus postępowania według ściśle określonych reguł czy  schematów, nadmierna dbałość o szczegóły. Dodatkowo u osób z Z. Aspergera mogą występować takie problemy jak: zaburzenia sensoryczne w zakresie wszystkich zmysłów oraz zaburzenia koordynacji ruchowej ( niezręczność, niezdarność, niezgrabność ruchowa).   

 

          Objawy niepokojące w różnych okresach rozwoju i dojrzewania

Okres niemowlęcy:

– osłabiony kontakt wzrokowy

– niechęć do przytulania się do osób bliskich

– nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne

– osłabiona wrażliwość na bodźce zewnętrzne

– brak wspólnie podzielanej uwagi

– brak wskazywania protodeklaratywnego

– zaburzenia snu

– dziecko zbyt spokojne, które nie absorbuje otoczenia swoją osobą  i jest najbardziej szczęśliwe wtedy, gdy zostaje samo

– dziecko, które w nadmierny sposób koncentruje się na  manipulowaniu jakimś przedmiotem lub obserwowaniu jakiegoś elementu otoczenia, nie zwracając uwagi na
  ludzi, którzy pojawiają się obok niego

– dziecko bardzo krzykliwe, często płaczące

 

Okres poniemowlęcy:

– wszystkie objawy z okresu wcześniejszego

– nietypowy rozwój mowy:

     – rozwój lawinowy ( szybko postępujący, w którym język czynny na poziomie zdań wyprzedza ich rozumienie )

     – wypowiedzi monologowe

     – echolalia

     – używanie języka zbyt sformalizowanego ( określeń charakterystycznych dla języka i ludzi dorosłych)

– fascynacje liczbami, literkami, zegarami, urządzeniami mechanicznymi itp.

– uboga stereotypowa zabawa bez odtwarzania ról i naśladowania

– niezgrabność ruchowa ( brak ruchów naprzemiennych kończyn górnych podczas chodu)

– stereotypie ruchowe

– zaburzona koncentracja uwagi

– nadpobudliwość, impulsywność

– upór i nieustępliwość

– wycofanie, pasywność

 

Okres przedszkolny:

– brak zainteresowania nawiązywaniem kontaktów z rówieśnikami

– preferowanie kontaktów z osobami dorosłymi

– nieprawidłowe formy nawiązywania kontaktu z rówieśnikami ( np. poprzez  przeszkadzanie w zabawie)

– przedmiotowe traktowanie innych dzieci podczas zabawy ( kolega nie jest podmiotem zabawy tylko „narzędziem”, które jest do zabawy potrzebne)

– wszelkie sygnały świadczące o braku lub niedostatku empatii oraz problemach z odczytywaniem sygnałów społecznych

– brak wzajemności w relacjach społecznych

– sztywne zafascynowanie: wybranymi osobami, bohaterami bajek, zwierzętami, kolekcjami przedmiotów

– duży zasób słów przy niewspółmiernym rozumieniu ich znaczeń

– hiperleksja – szybka nauka czytania, czasem jeszcze przed zakończeniem rozwoju mowy

– specyficzne uzdolnienia i zainteresowania, które nie wydają się być adekwatne do zainteresowań dzieci w wieku przedszkolnym np.:  budowa maszyn i urządzeń, analiza rozkładów jazdy czy odczytów audiogramu, zagadki matematyczne, wyniki rozgrywek sportowych czy struktury molekularne

Okres szkolny:

– lepsze wyniki w nauce wtedy, gdy nie jest potrzebna współpraca w grupie

– trudności na lekcjach wychowania fizycznego oraz podczas prac manualnych

– dążenie do niezmienności otoczenia czy planu dnia

– wyraźne oznaki zdenerwowania a czasem agresji w sytuacjach nowych, wcześniej niezaplanowanych lub przy nieustalonych wcześniej zmianach

– wymaganie od innych bezwzględnego przestrzegania narzuconych przez siebie lub wspólnie ustalonych wcześniej zasad

– ewidentne problemy w rozumieniu, nawiązywaniu i podtrzymywaniu wzajemnych kontaktów społecznych

– brak empatii i brania pod uwagę emocjonalnej lub poznawczej perspektywy innych osób

– brak zainteresowania nawiązywaniem kontaktów rówieśniczych lub obsesyjna chęć nawiązania tychże kontaktów na siłę

– trudności w nadążeniu za sensem i tokiem rozmowy

– brak wyczucia momentu, w którym można zabrać głos, kiedy należy przerwać wypowiedź i pozwolić wypowiedzieć się innym

– problemy z zachowaniem właściwego dystansu w stosunku do swojego rozmówcy ( zwracanie się na „ty” do dorosłych, siadanie zbyt blisko, odchodzenie w czasie
  rozmowy od stołu, brak kontaktu wzrokowego z rozmówcą)

– wygłaszanie swoich sądów na temat osób, których one dotyczą niezależnie od tego czy ich treść może komuś sprawić przykrość bądź wprawić w zakłopotanie

– zadawanie pytań ( często tych samych) nie po to by nawiązać dialog, ale po to aby sprawdzić czy rozmówca zna odpowiedź

– problemy z interpretacją utworów literackich zawierających metaforę, porównania

– częste zaległości w nauce spowodowane poświęceniem zbyt dużej ilości czasu na własne wybiórcze zainteresowania

– łatwowierność, podatność na manipulacje ze strony otoczenia

Okres dojrzewania

          brak przyjaciół

          częste występowanie w roli „kozła ofiarnego” w grupie

          bezbronność w obliczu agresji słownej lub fizycznej ze strony rówieśników

          brak świadomości tzw. „mody młodzieżowej”, abnegacja, brak przywiązywania wagi do sposobu ubierania się, fryzury, oprawek do okularów itp.

          brak umiejętności porozumiewania się z rówieśnikami „ich językiem” czyli tzw. slangiem młodzieżowym

Zaburzenia współwystępujące z ASD

 

W odniesieniu do całościowych zaburzeń rozwoju o chorobach i zaburzeniach współistniejących możemy mówić w rozumieniu dwojakim. Po pierwsze możemy mieć na myśli choroby czy zespoły uwarunkowane genetycznie, w których obraz kliniczny może spełniać kryteria całościowego zaburzenia rozwoju pod postacią autyzmu klasycznego lub atypowego. Do takich chorób należą:

     – Stwardnienie guzowate ( ASD występuje u 25 %)

     – Zespół kruchego chromosomu X ( 30%) 

     – Zespół Smith- Lemli- Opitz ( ponad 60 %) 

     – Zespół Angelmana ( ponad 50 %)

Zwiększone ryzyko wystąpienia ASD ( autism syndrom disorder ) występuje również w:

     – Chorobie Recklinghausena  

     – Zespole Williego- Pradera

     – Dystrofii mięśniowej Duchenne’a

     – Zespole Downa

 

Po drugie, dziecko może spełniać kryteria całościowego zaburzenia rozwoju i jednocześnie prezentować różnego rodzaju zaburzenia współwystępujące, do których należą:

     – upośledzenie umysłowe

  • • ADHD
  • • dysgrafia
  • • dysleksja
  • • dyspraksja lub rozwojowe zaburzenie koordynacji
  • • echolalia
  • • pozawerbalne zaburzenia uczenia się
  • • obsesyjne zaburzenie kompulsywne
  • • Zespół Tourette’a

        motoryczny (ruchy)

        głosowy (dźwięki, wyrazy)

        behawioralny (czynności)

 

Do klasycznych symptomów pozwalających na rozpoznanie całościowego zaburzenia rozwoju oraz w/w zaburzeń z nim współwystępujących bardzo często dołączają się również innego rodzaju problemy somatyczne i behawioralne, do których w szczególności należą:

     – niechęć do jedzenia lub bardzo ograniczony repertuar żywieniowy

     – problemy ze snem

     – bóle brzucha

     – biegunki lub zaparcia  

     – niewrażliwość na ból 

     – częste infekcje górnych dróg oddechowych

     – często pojawiająca się wydzielina z nosa

     – reakcje alergiczne

     – wzmożone lub osłabione napięcie mięśniowe

     – agresja

     – autoagresja

Przewiń do góry
Skip to content